ଦ୍ୱାଦଶ ଅଧ୍ୟାୟ – ଭକ୍ତି ଯୋଗ
ଅର୍ଜୁନ ଉଵାଚ
ଯେ ଭକ୍ତ ସଂଯୁକ୍ତ ଚିତ୍ତରେ | ତୁମ୍ଭକୁ ସର୍ବଦା ସୁମରେ || ଯେ ନର ନିଷ୍ଠାବାନ ହୋଇ | ଅବ୍ୟକ୍ତ ବ୍ରହ୍ମ ଉପାସଇ || ଏମନ୍ତ ଦୁହିଁଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ | କେ ଅଟେ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ତୁମଠାରେ || ୧ ||
ଶ୍ରୀ ଭଗବାନ ଉବାଚ
ମୋ' ଠାରେ ଚିତ୍ତ ନିବେଶଇ | ନିରନ୍ତର ମୋତେ ପୂଜଇ || ପରମ ଶରଧା ସମ୍ପନ୍ନ | ମୋ'ଠାରେ ସର୍ବଦା ସଂଲଗ୍ନ || ସେ ଭକ୍ତ ଅଟେ ଶ୍ରେଷ୍ଠତର | ଏମନ୍ତ ମତଟି ମୋହର || ୨ ||
ଅବ୍ୟକ୍ତ ଅଦୃଶ୍ୟ ଅକ୍ଷର | ସର୍ବଵ୍ୟାପକ ସତ୍ତା ଯା'ର || ଅଚିନ୍ତ୍ୟ ଅଚଳ ଈଶ୍ବର | ସମଗ୍ର ସୃଷ୍ଟିର ଆଧାର || ଏମନ୍ତ ମୋତେ ଚିନ୍ତାକରି | ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ସଂଯମ ଆଚରି || ସର୍ବତ୍ର ସମ ଭାବେ ରହି | ସର୍ବ ଜୀବ ହିତେ ଚିନ୍ତଇ || ମୋର ଉପାସନା କରିଣ | ନିଶ୍ଚୟ ମୋତେ ପ୍ରାପ୍ତ ଜାଣ || ୩-୪ ||
ଅବ୍ୟକ୍ତେ ଆସକ୍ତ ଭକ୍ତର | ସାଧନା ମାର୍ଗ କ୍ଳେଶତର || ଏ ମାର୍ଗେ କ୍ଳେଶର କାରଣ | ନିଜର ଦେହ ଅଭିମାନ || ଶରୀର ବ୍ୟକ୍ତ ରୂପେଥାଇ | ଅବ୍ୟକ୍ତ ଚିନ୍ତି ନପାରଇ || ୫ ||
ଯେଉଁ ନର ମୋତେ ପୁଜଇ | ମୋ ଠାରେ ସମର୍ପିତ ହୋଇ || ସକଳ କର୍ମ ସମର୍ପଇ | ଅନନ୍ୟ ଯୋଗେ ମୋତେ ଧ୍ୟାୟୀ || ମୋ ପରାୟଣ ଯେ ହୁଅଇ | ମୋ'ର ଉପାସନା କରଇ || ମୋ ଠାରେ ଚିତ୍ତ ନିବେଶଇ | ସେମାନଙ୍କୁ ମୁଁ ଉଦ୍ଧାରଇ || ସଂସାର ସାଗରୁ ତାରଇ | ଅବିଳମ୍ବେ ପାର କରଇ || ଏହା ନିଶ୍ଚିତ ବୋଲି ଜାଣ | ପାର୍ଥ ଭରତକୁଳଧନ || ୬-୭ ||
ମୋ ଠାରେ ଚିତ୍ତ ବୁଦ୍ଧି ମନ | ନିବେଶ କର ହେ ଅର୍ଜୁନ || ନିବେଶ କରିବା ଉତ୍ତାରେ | ନିବାସ ନିଶ୍ଚୟ ମୋ ଠାରେ || ୮ ||
ଯଦି ମୋ ଠାରେ ଚିତ୍ତ ସ୍ଥିର | କରି ନ ପାର ଧନୁର୍ଦ୍ଧର || ଅଭ୍ୟାସ ଯୋଗେ ଧନଞ୍ଜୟ | ଚେଷ୍ଟାରେ ମୋତେ ପ୍ରାପ୍ତ ହୁଅ || ୯ ||
ଯଦି ଅଭ୍ୟାସେ ଅସମର୍ଥ | ମୋ କର୍ମେ ମନ ଦିଅ ପାର୍ଥ || ମୋ ପାଇଁ ସର୍ଵ କର୍ମ କରି | ପାରିବ ସିଦ୍ଧି ଲାଭ କରି || ୧୦ ||
ମୋ କର୍ମ କରି ନ ପାରିଲେ | ମୋ ଠାରେ ଆଶ୍ରା କର ଭଲେ || ମନ ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ବଶୀଭୂତ | ଫଳ ଇଚ୍ଛା ତ୍ୟାଗ ସମସ୍ତ || ୧୧ ||
ଅଭ୍ୟାସୁ ଜ୍ଞାନ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଥାଇ | ଜ୍ଞାନଠୁ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଧ୍ୟାନ ହୋଇ || କର୍ମଫଳକୁ ଯେ ତ୍ୟାଗଇ | ଧ୍ୟାନଠୁ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ତା' ଵୋଲାଇ || ପରମ ଶାନ୍ତି ତ୍ୟାଗୁ ପାଇ | ସେ ବ୍ୟକ୍ତି ମହାନ ଅଟଇ || ୧୨ ||
ଅର୍ଜୁନ ଶୁଣ ଦେଇ ମନ | ମୋ ପ୍ରିୟ ଭକ୍ତର ଲକ୍ଷଣ || ଅଦ୍ବେଷ ଭାଵକୁ ରଖଇ | କରୁଣା ସର୍ବଭୁତେ ଥାଇ || ନିଜକୁ କ୍ଷୁଦ୍ର ମନେକରି | ନୀରହଂକାରୀ ସଦାଚାରୀ || ସୁଖଦୁଃଖ ସମ ଚିନ୍ତଇ | ସଦା କ୍ଷମାଶୀଳ ହୁଅଇ || ସର୍ବଦା ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ରହଇ | ଆତ୍ମସଂଯମ ବ୍ରତେ ରହି || ଆତ୍ମବିଶ୍ୱାସେ ଦୃଢ ସ୍ଥିତ | ମୋ ଠାରେ ନିଜେ ସମର୍ପିତ || ମନ ବୁଦ୍ଧିକୁ ସମର୍ପଣ | ସେ ଭକ୍ତ ମୋର ପ୍ରିୟ ଜାଣ || ୧୩-୧୪ ||
ଅନ୍ୟକୁ ଉଦ୍ବେଗ ନ ଦିଏ | କାହାଠୁ ଉଦ୍ବିଗ୍ନ ନ ହୁଏ || ହର୍ଷ କ୍ରୋଧ ଭୟ ବିମୁକ୍ତ | ସର୍ବଦା ରହେ ଚିନ୍ତାମୁକ୍ତ || ସଦା ଏମନ୍ତ ଆଚରଣ | ସେ ଭକ୍ତ ମୋର ପ୍ରିୟ ଜାଣ || ୧୫ ||
ନକରି ଅନ୍ୟକୁ ନିର୍ଭର | ସଦା ମୋ ଭକ୍ତିରେ ତତ୍ପର || ବାହ୍ୟ ଅନ୍ତର ଶୌଚ ରହି | ନିଷ୍କାମ କର୍ମେ ଦକ୍ଷ ଥାଇ || ମନରେ ବ୍ୟଥା ନ ରଖଇ | ସଦା ଆନନ୍ଦ ଚିତ୍ତେ ରହି || ଇନ୍ଦ୍ରିୟସୁଖେ ଉଦାସୀନ | ଭକ୍ତିରେ ମୋର ସଦାମଗ୍ନ || ସ୍ୱାର୍ଥ ଜଡ଼ିତ କର୍ମମାନ | ତ୍ୟାଗଇ ସେହି ଅନୁଷ୍ଠାନ || ମୋର ଭକ୍ତିରେ ସଦା ମନ | ସେ ଭକ୍ତ ମୋର ପ୍ରିୟ ଜାଣ || ୧୬ ||
କଦାପି ହୃଷ୍ଟ ନ ହୁଅଇ | ସର୍ବଦା ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ରହଇ || ଶୋଚନା ଚିନ୍ତା ଯାର ନାହିଁ | କାହାକୁ ଦ୍ବେଷ ନ କରଇ || ଶୁଭାଶୁଭ ଫଳ ତ୍ୟାଗଇ | କାହିଁରେ ଆକାଂକ୍ଷା ନଥାଇ || ମୋର ଭକ୍ତିରେ ମନପ୍ରାଣ | ସେ ଭକ୍ତ ମୋର ପ୍ରିୟ ଜାଣ || ୧୭ ||
ଶତୃ ମିତ୍ର ସବୁ ସମାନ | ଯଥା ମାନ ଓ ଅପମାନ || ଶୀତ ଓ ଉଷ୍ଣେ ସମ ଭାଵ | ସୁଖଦୁଃଖରେ ନାହିଁ ଭେଦ || ନୀନ୍ଦା ସ୍ତୁତିରେ ମୋୖନ ରହି | ସର୍ବଦା ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ରୁହଇ || ଶରୀର ଚେତନା ରହିତ | ବାସସ୍ଥାନରେ ଅନାସକ୍ତ || ଏମନ୍ତ ସ୍ଥିରମତି ଜନ | ସେ ଭକ୍ତ ମୋର ପ୍ରିୟ ଜାଣ || ୧୮-୧୯ ||
ଯେ ଶ୍ରଦ୍ଧାବାନ ଭକ୍ତଗଣ | କରନ୍ତି ଏହି ସୁଧାପାନ | ଏ ଭାବେ ସେବେ ଧର୍ମାମୃତ | ସେ ମୋର ଅତି ପ୍ରିୟ ଭକ୍ତ || ୨୦ ||
ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଲାଲିମା ଅଧର | ଅଧରୁ ବହେ ଜ୍ଞାନ ଧାର || ସେ ଧାରୁ ବହେ ଭକ୍ତିରସ | ସେ ରସ ଅମୃତ ସଦୃଶ || ସେଇ ଅମୃତ ପାନକରି | ତରିବେ ସର୍ବ ନର ନାରୀ || ଏମନ୍ତ ଭାବେ କୃଷ୍ଣ ଦାସ | କହଇ କୃଷ୍ଣ ଭକ୍ତି ରସ || ଏ ଭକ୍ତି ରସକୁ ସୁମରି | ନୟନୁ ନ ଝରିଲେ ବାରି || ଦୁର୍ଲଭ ମାନବ ଶରୀର | ବୃଥା ହୋଇଯିଵ ତୁମର || ଦ୍ୱାଦଶ ଖଣ୍ଡ କୃଷ୍ଣଗୀତ | ତୋଷେ ପ୍ରାଣୀଙ୍କ ମନଚିତ୍ତ || ୨୧ ||
ଓଁ ତତ୍ସଦିତି ଶ୍ରୀମଦ୍ଭଗବଦ୍ଗୀତାସୂପନିଷତ୍ସୁ ଵ୍ରହ୍ମବିଦ୍ୟାୟାଂ ଯୋଗ ଶାସ୍ତ୍ରେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣାର୍ଜୁନ ସମ୍ବାଦେ ଭକ୍ତି ୟୋଗୋ ନାମ ଦ୍ୱାଦଶ ଅଧ୍ୟାୟଃ || ୧୨ ||