ସପ୍ତଦଶ ଅଧ୍ୟାୟ – ଶ୍ରଦ୍ଧାତ୍ରୟ ବିଭାଗ ଯୋଗ
ଅର୍ଜୁନ ଉଵାଚ ଯେ ଶାସ୍ତ୍ରବିଧିକୁ ତ୍ୟାଗଇ | ଶ୍ରଦ୍ଧାରେ ଦେବତା ପୂଜଇ || ତାହାର ନିଷ୍ଠା କି ପ୍ରକାର | ହେ କୃଷ୍ଣ କହି ଦୟାକର || ତାହାକୁ ସାତ୍ତ୍ଵିକୀ ରାଜସୀ | ନା ପୁଣି କହିବା ତାମସୀ || ୧ ||
ଶ୍ରୀ ଭଗବାନ ଉବାଚ ଶ୍ରଦ୍ଧାର ତ୍ରିବିଧ ପ୍ରକାର | ସ୍ୱଭାବୁ ଉତ୍ପନ ଦେହୀର || ଦ୍ଵିଗୁଣ ସାତ୍ତ୍ଵିକୀ ରାଜସୀ | ତ୍ରିତୀୟ ଗୁଣଟି ତାମସୀ || ୨ ||
ସତ୍ତ୍ଵ ସ୍ୱଭାବ ଅନୁରୂପ | ହୁଅଇ ଶରଧା ସ୍ବରୁପ || ଯେମନ୍ତ ଶରଧା ଯାହାର | ତେମନ୍ତ ସ୍ୱଭାବ ତାହାର || ଭରତ କୁନ୍ତିମା ନନ୍ଦନ | ଏହା କହନ୍ତି ଭଗବାନ || ୩ ||
ସାତ୍ତ୍ଵିକ ନର ଉପାସନା | ଦେବତା ମାନଙ୍କ ବନ୍ଦନା || ଯକ୍ଷ ରାକ୍ଷସ ଯେ ପୂଜଇ | ସେ ନର ରାଜସ ବୋଲାଇ || ଭୂତ ପ୍ରେତଗଣ ପୂଜନ | ତାମସ ଜନ ଦିଏ ମନ || ୪ ||
ଅଶାସ୍ତ୍ର ବିହିତ କଠିନ | ତପ କରଇ ଯେଉଁ ଜନ || ଦମ୍ଭ ଅହଂକାର ସଂଯୁକ୍ତ | କାମନା ରାଗରେ ଉନ୍ମତ || ୫ ||
କରଇ ଶରୀର କର୍ଷଣ | ଅବିବେକୀ ଚେତନାହୀନ || ମୁଢ ସେ ଜାଣି ନପାରଇ | ଶରୀରେ ମୋତେ ପୀଡାଦେଇ || ଅର୍ଜୁନ ନିଶ୍ଚୟ ଜାଣିବ | ତାହାର ଅସୁର ସ୍ୱଭାବ || ୬ ||
ଯେମନ୍ତ ଶରଧା ଅଟଇ | ସେମନ୍ତ ଆହାର ରୁଚଇ || ଶ୍ରଦ୍ଧା ସ୍ୱଭାବ ଅନୁସାରେ | ଆହାର ତ୍ରିବିଧ ପ୍ରକାରେ || ଯଜ୍ଞତପଦାନ ଇତ୍ୟାଦି | ତ୍ରିବିଧ ଭେଦରେ ରୁହନ୍ତି || ଏ ତୀନି ଭେଦର ଵର୍ଣନ | ଅର୍ଜୁନ କହୁଛି ମୁଁ ଶୁଣ || ୭ ||
ଆୟୁ ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ ସୁଖ ଆରୋଗ୍ୟ | ଆନନ୍ଦ ବଳ ଅନୁରାଗ || ମଧୁର କୋମଳ ରୁଚିକର | ସାତ୍ତ୍ଵିକ ପ୍ରିୟ ସେ ଆହାର ||୮ ||
ପିତା ଖଟା ଅତିଲବଣ | ଗରମ ରୁକ୍ଷ ରସହୀନ || ପାଟି ପେଟ ଜ୍ବାଳା କରଇ | ରୋଗ ଶୋକ ସୃଷ୍ଟି କରଇ || ଦୁଃଖ କଷ୍ଟ ପୁଣି ଦିଅଇ | ରାଜସୀ ଜନେ ପ୍ରିୟ ହୋଇ || ୯ ||
ବାସୀ ଉଚିଷ୍ଟ ରସହୀନ | ଅଭକ୍ଷ ଦୁର୍ଗନ୍ଧ ଭକ୍ଷଣ || ଆନନ୍ଦେ ତାକୁ ଯେ ଭୁଞ୍ଜଇ | ତାମସ ଜନ ସେ ବୋଲାଇ || ୧୦ ||
ଯଜ୍ଞର ତ୍ରିବିଧ ବର୍ଣ୍ଣନ | ଶୁଣ ଅର୍ଜୁନ ଦେଇ ମନ || ଫଳେ ଆକାଂକ୍ଷା ନ ରଖଇ | ମୋ ଠାରେ ଚିତ୍ତ ନିବେଶଇ || ବିଧିବଧ ଯଜ୍ଞ କରଇ | ସାତ୍ତ୍ଵିକ ଯଜ୍ଞ ସେ ଅଟଇ || ଫଳେ ଆକାଂକ୍ଷା ରଖିଥାଇ | ସ୍ଵଦମ୍ଭ ପ୍ରଦଶନ ପାଈଁ || ସ୍ୱାର୍ଥ ପୁରଣ ଉଦ୍ଧେଶ୍ୟରେ | ଯଜ୍ଞ ଅନୁଷ୍ଠାନ ଆଚରେ || ସେପରି ଯଜ୍ଞ ଅନୁଷ୍ଠାନ | ରାଜସ ଯଜ୍ଞ ବୋଲି ଜାଣ || ଶାସ୍ତ୍ରର ବିଧି ନ ପାଳଇ | ମନ୍ତ୍ରେ ବ୍ୟତିକ୍ରମ କରଇ || ଶ୍ରଦ୍ଧା ରହିତ କର୍ତ୍ତା ଥାଇ | ଵ୍ରାହ୍ମଣେ ଦକ୍ଷିଣା ନଦେଇ || ନଦେଇ ପୁଣି ଅନ୍ନଦାନ | ତାମସ ଯଜ୍ଞ ତାହା ଜାଣ || ୧୧-୧୩ ||
ଦେବ ବ୍ରାହ୍ମଣ ଉପାସଇ | ଗୁରୁ ବିଜ୍ଞଜନ ପୂଜଇ || ଶୌଚ ଅହିଂସା ଆଚରଇ | ଵ୍ରହ୍ମାଚର୍ୟରେ ସ୍ଥିତରହି || ସରଳ ଭାବ ଆଚରଣ | ଶରୀର ତପ ତାହା ଜାଣ || ୧୪ ||
ଉଦ୍ବେଗ ବାକ୍ୟ ନ ବଦଇ | ସତ୍ୟ ମଧୁର କଥାକହି || ବାକ୍ୟ ମଧୁର ହିତକର | ତୋଷେ ହୃଦୟ ପ୍ରାଣୀଙ୍କର || ନିତ୍ୟ ସ୍ୱାଧ୍ୟାୟ ଅଭ୍ୟାସନ | ବାଚିକ ତପ ତାହା ଜାଣ ||୧୫ ||
ମନ ଚିତ୍ତର ପ୍ରସନ୍ନତା | ସୌମ୍ୟ ଭାବଶୁଦ୍ଧି ମୋୖନତା || ଆତ୍ମ ବିନିଗ୍ରହ ମାର୍ଜନ | ମାନସ ତପ ତାହା ଜାଣ || ୧୬ ଫଳେ ଆକାଂକ୍ଷା ନ ରଖଇ | ତ୍ରିବିଧ ତପ ଆଚରଇ || ପରମ ଶ୍ରଦ୍ଧା ଭାବାପନ୍ନ | ସାତ୍ତ୍ଵିକ ତପ ତାହା ଜାଣ || ୧୭ ମାନ ସତ୍କାର ପୁଜାଅର୍ଥ | ଅହଂକାର ଦମ୍ଭ ସହିତ || ତପ ଯେଉଁ ଜନ କରଇ | ରାଜସ ତପ ସେ ବୋଲଇ ||
ରାଜସ ଯଜ୍ଞ କରେ ଯିଏ | ଚଳ ଅନିତ୍ୟ ଫଳ ପାଏ || ୧୮ ||
ମନ୍ଦ ଓ ମୁଢବୁଦ୍ଧି ଜନେ | ଅନ୍ୟର କଷ୍ଠ ପ୍ରୟୋଜନେ || ନିଜ ଶରୀରେ ପୀଡାଦେଇ | ତାମସ ତପ ଆଚରଇ || ୧୯ ||
ଶ୍ରଦ୍ଧାରେ ଶୁଣ ଦେଇ ମନ | ତ୍ରିବିଧ ଦାନର ଵର୍ଣ୍ଣନ || ନିଜ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ମନେ କରି | ସ୍ଥାନ କାଳ ପାତ୍ର ବିଚାରି || ନିଷ୍କାମ ଭାବେ ଦେଲେ ଦାନ | ସାତ୍ତ୍ୱିକ ବୋଲି ତାହା ଜାଣ ||୨୦ ||
ଫଳେ ଆକାଂକ୍ଷା ରଖିଥାଇ | ପ୍ରତ୍ୟୁପକାର ଆଶା ନେଇ || ଅନିଛା ସତ୍ତ୍ୱେ ଦାନ ଦେଇ | ରାଜସ ଦାନ ସେ ବୋଲାଇ ||୨୧ ||
ଅନୁପଯୁକ୍ତ କାଳ ସ୍ଥାନ | ଅପାତ୍ର ଅସତ୍କାର ଦାନ || ଅବା ଅବଜ୍ଞା କରି ଦାନ | ତାମସ ବୋଲି ତାହା ଜାଣ || ୨୨ ||
ତ୍ରିବିଧ ନାମ ବ୍ରହ୍ମଙ୍କର | ଅନାଦି କାରଣ ସୃଷ୍ଟିର || ସେ ନାମେ ପ୍ରଣବ ପ୍ରଥମ | ତତ୍ ସତ୍ ଆଦି ଦ୍ଵିନାମ || ଯଜ୍ଞ ବ୍ରାହ୍ମଣ ଦେବଗଣ | ବ୍ରହ୍ମ ନିର୍ଦ୍ଧେଶୁ ସୃଷ୍ଟ ଜାଣ || ୨୩ ||
ଯଜ୍ଞ ଦାନ ତପ କରଣ | ଆରମ୍ଭୁ ଓଁ ର ଉଚ୍ଚାରଣ || ଯଥାଯୁକ୍ତ ବିଧି ବିଧାନ | କରନ୍ତି ବ୍ରହ୍ମବାଦିଗଣ || ୨୪ ||
ତତ୍ ଶବ୍ଦକୁ ଉଚ୍ଚାରିଣ | ସର୍ବାରମ୍ଭ କାର୍ଯ୍ୟ କରଣ || ଫଳରେ ଆଶା ନ ରଖନ୍ତି | ନିଷ୍କାମେ ସବୁ କରୁଥାନ୍ତି || ଯଜ୍ଞକିରିୟା ତପ ଦାନ | କରନ୍ତି ମୋକ୍ଷକାଂକ୍ଷୀଗଣ || ୨୫ ||
ସତ୍ ଶବ୍ଦର ପ୍ରୟୋଜନ | ସମସ୍ତ କାର୍ୟେ ହୁଏ ଜାଣ || ଯଂଜ୍ଞକିରିୟା ତପ ଦାନ | ହେ ପାର୍ଥ କୁନ୍ତିମା ନନ୍ଦନ || ସତ୍ ଶବ୍ଦକୁ ଉଚ୍ଚାରଇ | ପରମାର୍ଥ ପ୍ରୀତି କରଇ || ୨୬-୨୭ ||
ଯଜ୍ଞକିରିୟା ତପ ଦାନ | ଶରଧା ବିନା ବୃଥା ଜାଣ || ଇହ ପର ଆଦି ଲୋକରେ | ନିଷ୍ଫଳ ସେ କର୍ମ ବିଚାରେ || ଏଭଳି ସର୍ବ ଅନୁଷ୍ଠାନ | ଅସତ୍ କର୍ମ ବୋଲି ଜାଣ || ୨୮ ||
ଏମନ୍ତ ଶ୍ରଦ୍ଧାତ୍ରୟ ଜ୍ଞାନ | କୃପେ କହନ୍ତି ଭଗବାନ || ଶ୍ରୀମୁଖ ଶ୍ରଦ୍ଧାଜ୍ଞାନ ରସ | କହଇ ଦୀନ କୃଷ୍ଣଦାସ || ମଦନ ମୋହନ ଅମୃତ | ପାନ କରି ହୁଅ ସୁକୃତ || ୨୯ ||
ଓଁ ତତ୍ସଦିତି ଶ୍ରୀମଦ୍ଭଗବଦ୍ଗୀତାସୂପନିଷତ୍ସୁ ଵ୍ରହ୍ମବିଦ୍ୟାୟାଂ ଯୋଗ ଶାସ୍ତ୍ରେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣାର୍ଜୁନ ସମ୍ବାଦେ ଶ୍ରଦ୍ଧାତ୍ରୟ ବିଭାଗ ନାମ ସପ୍ତଦଶ ଅଧ୍ୟାୟଃ || ୧୭