over zwijgen
Max Picard schreef vlak na de Tweede Wereldoorlog over zwijgen als onderdeel van de grondstructuur van het menselijk bestaan, iets dat altijd samenhangt met spreken, maar er ook aan voorafgaat, op zichzelf staat. Zwijgen is nutteloos, het past niet in de wereld van utiliteit, maar juist daarom is het zo belangrijk en gaat er meer ‘hulp en heelkracht’ van uit dan van alles wat nuttig is.
Alessandra Talesini onderzoekt stil verzet. Denk aan een activist die zich beroept op haar zwijgrecht, het niet-zingen van een volkslied of een stilteprotest. In deze voorbeelden is stilte geen passiviteit, maar actief. Zeker in een tijd waarin er zoveel om informatie wordt gevraagd en er zo weinig mogelijkheden zijn om onzichtbaar te zijn is dit een vorm van verzet die van belang is, schrijft Talesini. Maar ook, zouden we eraan kunnen toevoegen, in een tijd waarin tegenspraak de dominante narratieven vaak alleen lijkt te versterken.
Zwijgen is trouwens ook het begin van luisteren, bijvoorbeeld naar de ervaringen van anderen. En vanuit het zwijgen kun je zorgvuldig je woorden kiezen.